23.09.2019

Deprem Şiddet Cetvelleri

Akademik

1.GİRİŞ

Depremin şiddeti, depremlerin gözlenen etkileri sonucunda ve uzun yılların vermiş olduğu deneyimlere dayanılarak hazırlanmış olan Şiddet Cetvellerine göre belirlenmektedir. Dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlanan ilk şiddet cetveli 1883 yılında Rossi-Forel tarafından hazırlanan 10 dereceli şiddet cetvelidir ve bu cetvel “Rossi-Forel şiddet cetveli” diye isimlendirilmiştir. Rossi-Forel cetveli büyük depremleri başarıyla ayırt etmeye izin vermediği için Sieberg tarafından 1912 yılında 12 dereceli yeni bir şiddet cetveli hazırlanmıştır. Daha sonra bu cetvel üzerinde Mercalli-Cancani-Sieberg tarafından bazı ufak değişiklikler yapılmış ve bu cetvele “MCS şiddet cetveli” adi verilmiştir. MCS şiddet cetveli 1931 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Wood ve Neumann tarafından revize edilmiş ve “Değiştirilmiş Mercalli Cetveli” veya kısaca MM cetveli diye isimlendirilmiştir. 1956 yılında Richter MM şiddet cetvelinde bazı ufak değişiklikler yaparak ve adini MM56 şiddet cetveli koyarak yeni bir şiddet cetveli hazırlamıştır. 1964 yılında ise Medvedev-Sponhever-Karnik(MSK); MCS, MM56 ve Medvedev’in Rusya’daki çalışmalarından yararlanarak 12 dereceli MSK şiddet cetvelini hazırlamışlardır. 1988 yılında Avrupa Sismoloji Komisyonu MSK şiddet cetvelinde önemli değişiklikler yapılmasına ve yeni bir şiddet cetvelinin hazırlanması için gerekli çalışmaların başlatılmasına karar vermiştir. Değişik tarihlerde yapılan toplantılardan ve çalışmalardan sonra Avrupa Makro sismik Cetveli (EMS) nin son hali hazırlanarak 1998 yılında yayınlanmıştır. Bir önemli şiddet cetvelice Japon Meteorolojik Ajans (JMA) cetvelidir. Bu cetvel 7 derecelidir ve sadece Japonya’da kullanılmaktadır. Şiddet cetvellerinde şiddetin derecesi Romen rakamı ile gösterilmektedir. Önceden hazırlanmış olan bu cetveller şiddetin insanlar, yapılar ve arazi üzerinde meydana getireceği etkileri belirlemektedir.

Bir depremin şiddeti; onun yapılar, doğa ve insanlar üzerindeki etkilerine bağlı olarak belirlenir. Bu etki, depremin büyüklüğü, odak derinliği, uzaklığı, yapıların depreme karsı gösterdiği dayanıklılık yerel zemin yapısı ve jeolojiye bağlı olarak değişmektedir.[1]

1.1 Rossi - Forel Şiddet Cetveli
Rossi – Forel şiddet cetveli depremlerin şiddetini belirlemek için kullanılan ilk cetvellerdendir. 1883 yılında İtalyan Michele Stefano Conte de Rossi ve İsviçreli François-Alphonse Forel tarafından hazırlanmıştır. 1902 yılında Mercalli Şiddet cetvelinin oluşturulması ile 20 yıllık sürede kullanılmış 10 Dereceli şiddet cetvelidir. [2] 
Bu cetvel şu şekildedir:(1873 sürümü)[2]

I. Microseismic shock( Mikro sismik şok) Tekil sismograf ya da benzeri modelleriyle kaydedilebilir. Şok sadece deneyimli bir gözlemci tarafından hissedilebilir.

II. Extremely feeble shock (Aşırı Zayıf Şok). Farklı türdeki az sayıda sismograf tarafından algılanabilir. İstirahat halindeki az sayıdaki kişi tarafından hissedilir.

III. Very feeble shock.(Çok Zayıf Şok) İstirahat halindeki birkaç kişi tarafından hissedilir. Yönü ve sürekliliği fark edilebilecek güçtedir.

IV. Feeble shock.(Zayıf Şok) Hareket halindekilerce hissedilebilir. Hareketli objelerde, Kapılarda, camlarda v.b. De harekete neden olur. 

V. Shock of moderate intensity.(Orta şiddette şok) Genellikle herkes tarafından hissedilir. Mobilyalar hareket eder ve bazı çanlar/ziller çalar

VI. Fairly strong shock.(Oldukça güçlü şok) Genellikle uyuyanları uyandırır. Genellikle çanlar/ziller çalar. Avizeler sallanır, saatler durur, çalılar ve ağaçlar gözle görülür derecede sallanır. Bazı korkmuş insanlar mekânları terk eder.

VII. Strong shock. (Güçlü şok)Hareketli eşyalar devrilir. Sıvalar düşer, kilise çanları çalar. Genellikle paniğe neden olur. Binalar hasar almaz.

VIII. Very strong shock.(Çok Güçlü Şok) bacalar yıkılır, bina duvarlarında çatlaklar oluşur.

IX. Extremely strong shock.(Aşırı Güçlü Şok) Binalarda kısmen ya da tamamen yıkılmalar görülür.

X. Shock of extreme intensity.(Aşırı şiddet şoku) Gerçek yıkım, harap oluş, tabakalar değişir, yeryüzünde çatlaklar oluşur, dağlardan kayalar fırlar.

1.2 Omori Şiddet Cetveli
Omori cetveli 7 dereceli sismik şiddet cetvelidir. Fusakichi Omori tarafından yapılmıştır, maksimum yer ivmesine bağlıdır. Tipik Japon yapılanmasını temel alır ve halen Japonya’da kullanılmaktadır. [3]
Bu cetvel şu şekildedir[3]

I.Maksimum ivme = 300 mm per sec. per sec.: Kısmen şiddetli bir şoktur ve insanları açık alanlara çıkmaya teşvik eder. Kötü inşa edilmiş evlerin tuğlaları hafifçe kırılır ve bazı parkeler düşer. sıradan ağaç evler sesli bir şekilde gıcırdayacak şekilde sallanır.; mobilyalar devrilir; ağaçlar gözle görülür şekilde sallanır; Gölcüklerin ve havuzların içindeki sular çamurun hareketinden dolayı bulanıklaşır. saatler durur; bazı kötü inşa edilmiş fabrika bacaları yıkılır.

II. Maksimum İvme= 900 mm per sec. per sec.: Japon ağaç evlerinin duvarları çatlar; Eski ağaç evler hafifçe dikliğini kaybeder; Japon mezar taşları ve kötü yapılmış fenerler devrilir; Bazı termal ve mineral kaynakaların akışı değişir.; Normal fabrika bacaları yıkılmaz.

III. Maksimum İvme = 1200 mm per sec. per sec. Fabrika bacalarının dörtte biri yıkılır. ; kötü inşa edilmiş tuğla evler kısmen ya da tamamen çöker.; Bazı eski ağaç ever yıkılır; Ağaç köprüler hafifçe hasar görür; bazı mezar taşları ve taş fenerler devrili; Japon kayar kapıları(Kâğıttan yapılır) kırılır/yırtılır; ağaç evlerin kiremitleri yer değiştirir; Dağ yamaçlarından kaya parçaları kopabilir.

IV. Maksimum İvme = 2000 mm per sec. per sec. Tüm fabrika bacaları yıkılır; Tuğla evlerin çoğu yıkılır ya da hasar görür. Bazı ağaç evler tamamen yıkılır. Ağaç kayar kapılar raylarından çıkar; alçak ve yumuşak zeminden 2 - 3 inç (5 ila 7-1/2 cm)parçalar çıkar; yakındaki torak bentler hafifçe hasar görür; Ağaç köprüler kısmen yıkılır; Normal yapılmış taş fenerler yıkılır.

V. Maksimum İvme = 2500 mm per sec. per sec. Tüm normal yapılmış tuğla evler ciddi şekilde hasar alır.; Ağaç evlerin %3’ü tamamen yıkılır; Budist tapınakları yıkılır; Toprak setler kötü şekilde hasar alır; Tren rayları hafifçe eğilir; normal mezar taşları devrilir; tuğla duvarlar hasar alır; su kenarlarından bentlere 1-2 fit(30 - 60 cm) genişliğinde çatlaklar görülür. Dere ve hendek suları yataklarından taşar. Muhteviyatın düzeni bozulur ve toprak kaymaları meydana gelir.

VI. Maksimum İvme= 4000 mm per sec. per sec.
Budist tapınaklarının önemli bölümü yıkılır.; Ağaç evlerin %50 la %80’i tamamen yıkılır; Bentler hemen hemen yıkılır; çeltik tarlası boyunca uzanan yollar çatlaklar yüzünden harap olur ve yolların bağlantıları kesilir. Yollardan araç ve hayvan geçmesi olanaksız hale gelir. ; Tren yolları çok fazla eğilir; Büyük demir köprüler yıkılır; ağaç köprüler kısman ya da tamamen hasar alır. ; sağlam mezar taşları devrilir; Toprakta birkaç fit genişlikli çatlaklar görülür, bunlardan su ve kum fışkırabilir. ;Toprakta gömülü çömlek ve demir tanklar çoğunlukla hasar görür alçaktaki tüm yeryüzü düşey ve hemen hemen yatay olarak tamamen sarsılır öyle bir derecede sarsılır ki üzerindeki tüm ağaç ve bitkiler ölür.; sayısız toprak kayması meydana gelir

VII. Maksimum İvme = 4000 mm per sec. per sec ‘den fazla 
Birkaç ağaç ev dışındaki tüm yapılar tamamen yıkılır. ; bazı kapılar ve ağaç evler 1 ila 3 fit kadar yer değiştirir. Yeryüzünde çok büyük heyelanlar, çatlaklar ve kırıklar meydana gelir

1.3 Japon Meteorolojik Ajans Sismik Cetveli (1949) ve referans öğeleri (1978)

Sismik yer hareketlerinin gücüne bağlı bir ölçektir ve sismik şiddet cetvelleriyle birlikte gözlemlenir. 

Ayrıca bu tablonun revize edilmiş sürümleri de bulunmaktadır. 

JMA Sismik Ölçeği ve açıklamalar 
 

0
Hissedilmez. Şoklar insanlar tarafından hissedilemeyecek kadar zayıftır. Sadece sismograflar kaydedebilir.
Hissedilemez ancak objeler çok az hareketleri yada ufak bir ses duyulursa hissedilebilir.

I
Hafif. Aşırı zayıf şoklardır. sadece istirahat halinde olanlar ve depreme çok hassas kişilerce hissedilebilir
Sessizlikte hissedilir fakar uzun sürmez. Çoğunlukla ayaktakiler hissedemez

II
Zayıf. Şoklar çoğu insanca hissedilir kapılarda ve japon kayar kapıları (shoji) hafifçe sallanır.
sallanan objelerin hareket ettiği görülür,hafif sallanmalar oturanlarca hissedilir ancak hareket edenler genellikle bu şokları hissetmezler.Bazen uyandırır.

III
Hemen hemen güçlü. Evleri ve binaları hafifçe sallar, Kapılar ve Japon kapıları(shoji) tıkırdar. Su yüzeyindeki dalgalarda kanalar görülür.
Sürpriz bir şekilde hafifçe hissedilir ve uyuyanları uyandırır. Fakat insanları dışarıya çıkartmaz ya da korkutmaz. Dışarıdaki pek çok insan şoku hisseder ama bazı yayalar hissetmeyebilir.

IV
Güçlü. Ev ve binaları güçlüce sallar, sabit olmayan eşyalar devrilir ve sular taşar. Dışarıdaki insanlarca ve evdeki hareket edenlerce sıkça hissedilir. Lamba gibi hafif eşyalar hatırı sayılır derecede sallanır.
Uyuyan insanlar yataklarından fırlar ve korkarlar. Elektrik direkleri ve ağaçların sallandığı görülür. Bazı kiremitler kayar fakat ciddi bir hasar oluşmaz. Hafif baş dönmesi gözlenir. 

V
Çok Güçlü. Duvarlar çatlar, mezar taşları ve fenerler devrilir. Bacalar ve çitler hasar görür
Ayakta durmak hatırı sayılır derecede zordur. Evlerde genellikle hafif hasarlar oluşur. Yumuşak zeminler ayrılır ya da kırılır sabitlenmeyen mobilyalar devrilir.

VI
Felaket. Evlerin %30'dan azı çöker. Yeryüzünde heyelanlar ve çatlaklar oluşur. Ayakta durmak güçtür.
Yürümek zordur ve hareket etmek için emeklemek gerekir.

VII
Büyük Felaket. Evlerin %30’dan fazlası çöker. Yeryüzünde güçlü heyelanlar, büyük çatlaklar ve kırıklar oluşur

1.4 Avrupa Makro Sismik Cetveli (EMS)
1988 yılında Avrupa Sismoloji Komisyonu MSK şiddet cetvelinde önemli değişiklikler yapılmasına ve yeni bir şiddet cetvelinin hazırlanması için gerekli çalışmaların başlatılmasına karar vermiştir. Değişik tarihlerde yapılan toplantılardan ve çalışmalardan sonra Avrupa Makro sismik Cetveli (EMS) nin son hali hazırlanarak 1998 yılında yayınlanmıştır.[1] Magnitude(büyüklük) tersine Avrupa şiddet cetvelinde enerjinin özel bölgelerde nasıl tepki gösterdiği belirlenir.[5] 12 ölçekten oluşan cetvel aşağıdaki gibidir:

1. Hissedilmez— Hiçbir suretle, hissedilmez 

2. Güçlükle hissedilen—Sadece binaların üst katında istirahat halindekilerce hissedilir. 

3. Zayıf—Titreşim zayıftır ve içerideki birkaç insan hisseder. İstirahat halindekiler hafif bir sallanma ve baş dönmesi hissedebilir.

4. Çoğunlukla Gözlenen—İçeridekilerce ve dışarıdaki pek az insanca hissedilir. Bazıları uyanır. Titreşim korku yaratacak boyutta değildir. Camlar, kapılar ve tabaklar gibi eşyalar sallanır

5. Güçlü— İçeridekiler ve dışarıdaki pek çok kişi tarafından hissedilir. Pek çok insanı uyandırır. Birkaç kapı hareket eder. Binalar boydan boya titrer, Hafif eşyalar hatırı sayılır derecede sallanır, porselen ve bardaklar tıkırdar, titreşim güçlüdür, kapı ve camlar açılır ya da kapanır 

6. Hafif Hasar—İçeridekiler ve dışarıdaki pek çok kişi tarafından hissedilir. Bazıları korkarak dışarıya çıkar. Küçük objeler düşer. Pek çok bina hafif hasar alır.; Misal, sıvalarda çatlamalar ya da ufak sıva dökülmeleri görülür. 

7. Hasarcı— Pek çok insan korkarak dışarıya çıkar. Pek çok eşya raflardan düşer ve mobilyalar hareket eder. .Pek çok sıradan bina sıkıntı yaratacak şekilde hasar görür. Duvarlarda ufak çatlaklar oluşur, bacalarda kısmen yıkılmalar görülür. 

8. Güçlü Hasar—Mobilyalar devrilebilir. Pek çok binada sıkıntı yaratacak hasar oluşur, bacalar yıkılır duvarlarda büyük çatlaklar oluşur, bazı binalardan parçalar kopabilir

9. Yıkıcı—Anıt ve kolonlar yıkılabilir ya da dönebilir. Pek çok bina kısmen ya da tamamen yıkılır. 

10. Çok yıkıcı—Pek çok bina yıkılır. 

11. Mahvedici—Binaların büyük çoğunluğu yıkılır. 

12. Tamamen Mahvedici—Yerin altında ve üstündeki binaların hepsi yıkılır

1.5 Değiştirilmiş Mercalli Şiddet Cetveli (MM)

MCS şiddet cetveli 1931 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Wood ve Neumann tarafından revize edilmiş ve “Değiştirilmiş Mercalli Cetveli” veya kısaca MM cetveli diye isimlendirilmiştir.[1]. 12 şiddet derecesine sahiptir ve Romen rakamlarıyla I-XII’ ye ölçeklendirilmiştir. [6]

Bu ölçekleme aşağıdaki gibidir[9]:

Şiddet I: Genellikle insanlar tarafından duyulmaz. Ancak duyarlı sismograflar tarafından kaydedilir.

Şiddet II: Ancak istirahat eden (oturan, yatan) ve özellikle yapıların üst katlarındaki kişiler tarafından duyulur. Asılmış konumdaki bazı eşyalar sallanabilir.

Şiddet III: Yapıların içinde ve özellikle yapıların üst katlarında bulunan kişiler tarafından duyulur. Asılı cisimler sallanır. Birçok kişi bunun deprem olduğunu anlayamaz. Duran motorlu araçlar hafifçe sallanabilir. Ağır bir motorlu araç geçiyormuş gibi duyulur. Süresi algılanabilir.

Şiddet IV: Gündüzleri yapıların içinde bulunan birçok kişi, dışarıda ise bazı kişiler tarafından duyulabilir. Büyük bir kamyon geçiyormuş gibi algılanabilir. Geceleri bazı kişileri uyandırabilir. Tabaklar, pencereler, kapılar sallanır, duvarlar gıcırdama sesleri çıkarır. Duran araçlar sarsılır.

Şiddet V: Hemen hemen herkes tarafından duyulur. Birçok kişi uyanır. Yönü izlenebilir. Mutfak eşyalarından ve pencere camlarından bir bölümü kırılabilir. Sıvalar çatlayabilir ya da düşebilir. Kararlı olmayan eşyalar devrilebilir. Bazen ağaçların, direklerin ve diğer yüksek eşyalar devrilebilir. Bazen ağaçların, direklerin ve diğer yüksek eşyaların sallandığı görülür. Sarkaçlı saatler durabilir. Kötü yapılmış bacalar ve bahçe duvarları yıkılabilir.

Şiddet VI: Herkes tarafından duyulur. Birçok kişi korkar ve dışarı fırlar. Yürümek zorlaşır. Pencere camları, tabaklar ve cam eşyalar kırılır. Ağır eşyalardan bir bölümü yerinden oynar. Kitaplar raflardan düşer. Sıvalar ve D türü yapılarda çatlak oluşur. Bacaların düştüğü görülür. Ağaçlar ve çalılar sallanır ya da hışırdar.

Şiddet VII: Ayakta durmak zorlaşır. Herkes dışarı koşar. Araç kullanan kişiler depremin farkına varırlar. Asılı cisimler düşer. Eşyalar hasar görür. D türü yapılarda çatlak ve hasar oluşur. Zayıf tutturulmuş bacalar düşer. Sıva, zayıf tutturulmuş tuğla, taş ve fayans, korniş, parapet ve yapı dekorasyon malzemeleri gibi cisimler düşer. C türü yapılarda çatlaklar oluşur. Havuzda dalgalanma, su birikintilerinde çamurlanma, kum ve çakıl birikintilerinde küçük kaymalar ve çukurlar oluşur. Beton bentlerde hasar oluşur.

Şiddet VIII: Araba sürmek zorlaşır. C türü yapılarda hasar ve kısmen yıkılma, B türü yapılarda az hasar, A türü yapılarda hasar yok. Zayıf duvarlar yıkılır. Heykeller, yüksekte duran su tankları, yığılmış malzemeler, kuleler ve bacalar yıkılır. Temeli zayıf ahşap yapılar devrilir. Ağaç dalları kırılır. Ağır eşyalar ters döner. Araç kullananlar rahatsız olurlar. Su kaynakların debisi ve sıcaklığı değişir. Arazide kum fışkırmaları (sıvılaşma), çatlaklar ve faylar (kırıklar) olur. Kayalar düşer ve heyelanlar olabilir.

Şiddet IX: Genel bir panik olur. D türü yapıların tümü yıkılır. C türü yapılar ağır hasara uğrar. B türü yapılar önemli derecede hasar görür. Birçok yapının temelinde hasar olur. Yeryüzünde büyük yarık ve çatlaklar oluşur. Yer altındaki borular kopar. Kumlu zeminlerde sıvılaşma olur.

Şiddet X: B, C ve D türü yapıların büyük bir çoğunluğu yıkılır. İyi yapılmamış ahşap karkas, betonarme yapılarda çok ağır hasar ya da kırılma, başlangıcı görülür. Baraj ve bentlerde önemli hasar gözlenir. Yeryüzünde büyük çatlaklar ortaya çıkar. Raylar bükülür. Irmak kıyılarında ve dik yamaçlarda heyelanlar olur. Kum ve çamur akmaları (sıvılaşma) görülür.

Şiddet XI: Pek az yapı ayakta kalır. Köprüler yıkılır. Yeryüzünde büyük çatlaklar oluşur. Yer altı boruları tümüyle işe yaramaz duruma gelir. Yumuşak zeminde yer kaymaları ve toprak yığıntıları olur. Raylar çok fazla eğilir.

Şiddet XII: Tüm yapılar yıkılır. Deprem bölgesindeki yeryüzü biçimi değişir. Cisimler havaya fırlar. Yeryüzünde deprem dalgalarının ilerleyişi görülür. Ufuk ve yataylık kavramı kaybolur.

A türü Yapı: İyi işçilik harç ve tasarım. Yatay kuvvetlere dayanmak üzere demir, beton vb. malzeme ile donatılı olarak inşa edilmiş sağlam yapı.

B türü yapı: İyi işçilik ve harç, donatılı. Yatay kuvvetlere dayanıklı olarak tasarımlanmamış.

C türü yapı: Alelade işçilik ve harç. Çok zayıf bir yapı olmamakla birlikte donatılı olarak ve yatay kuvvetlere dayanıklı olarak yapılmamış.

D türü yapı: Kerpiç, taş gibi zayıf malzeme, kötü harç, standart dışı işçilik ve yatay kuvvetlere karşı zayıf.

1.6 Tsunami Şiddet Cetveli 2001


Bu 12 dereceli cetvel Gerassimos Papadopoulos ve Fumihiko Imamura tarafından 2001 yılında hazırlanmıştır. Bu cetvel EMS ya da MM cetvellerine tekabül eder. Tsunami şiddet cetveli Tsunami'nin insanlar üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla oluşturulmuştur.. Tsunami etkisi 
 

a-insanlar üzerinde

b-teknelerdeki objelerde

c-binalardaki hasar 


üzerinde tespit edilmiştir. Tsunami cetvelini üretenler dalga boyu ve geçici dalgayı korele etmeyi önermişlerdir. [6]
 

I. Hissedilmez

II.Hafif Hissedilir

a. Hafif dalgada teknedekilerce hissedilir. Karaya çıkmayı gerektirmez.
b.Etki yok.
c.Hasar yok.

III. Zayıf.

a. Hafif dalgada teknedeki pek çok kişi tarafından hissedilir. Bazı insanlar karaya çıkmak ister.
b.Etki yok.
c.Hasar yok.

IV. Büyükçe Gözlenen.
a. Hafif dalgalı denizce herkes tarafından ve dalgalı denizde bazılarınca hissedilir
b. Denizde pek çok hafif dalga gözlenir.
c.Hasar yok.

V. Güçlü. (dalga boyu 1 mt)

a. Denizdeki herkes ve sahildekilerce gözlenir. Bazı insanlar yüksek yerlere gitme eğiliminde bulunur
b. Sudaki pek çok kayık şiddetle hareket eder. Bir kısmı diğerlerine çarpar ya da devrilir. Kısıtlı su baskınları ve süpürülmüş alanlar oluşabilir. c. sınırlı sayıda dış mekân (bahçe gibi)ve sahil kenarı su baskınına uğrar.

VI. Hafif Hasarcı. (2 m)

a. Pek çok insan korkarak yüksek yerlere koşar
b. Ufak dalgalar şiddetlenirler ve diğer dalgalara sertçe çarpar ya da devrilirler,
c. Bazı ağaç yapılar hafif hasar ya da baskına uğrar. Pek çok bina bu dalgalara dayanır.

VII. Hasarcı . (4 m)
a. Pek çok insan korkarak yüksek yerlere koşar
b. Küçük kayıklar hasar görür. Bazı büyük tekneler şiddetle salınır. Değişen boyuttaki objeler devrilir ve savrulurlar. Kum tabakası ve biriken çakılların yanında suyun içindeki salları sular alıp götürür. 
c.Bazı ahşap yapılar hasar görürken bir kısmı parçalanıp sularca alıp götürülür.. Pek çok yapıda 1. Dereceden baskın görülür.

VIII. Ağır Hasarcı. (4 m)

a. Herkes yüksek yerlere kaçar bir kısmı sulara kapılır..
b.Pek çok kayık hasar görürken bir kısmını sular alıp götürür. Pek çok büyük tekne suda savrulur ve diğerlerine çarpar. Büyük objeler sürüklenirler. Sahilde erozyon ve ot birikintiler oluşur. Büyük su baskınları oluşur. Tsunami kontrol ormanlarında hasar oluşur. Su içindeki sallar suya kapılır ve bir kısmı hasar görür.
c. Pek çok ahşap yapı sulara kapılır ve hasar görür. Pek çok binada 2. Derece hasar görülür. Pek çok betonla güçlendirilmiş bina bazı hasarlar alır ve 1. derece su baskınlarına maruz kalır.

IX. Yıkıcı. (8 m)
a.Pek çok insan sulara kapılır.
b. Pek çok kayık hasar görürken bir kısmını sular alıp götürür. Pek çok büyük tekne suda savrulur ve parçalanır. Büyük objeler sürüklenirler. Sahilde erozyon ve ot birikintiler oluşur. Bölgesel toprak çöküntüleri meydana gelir.Büyük su baskınları oluşur. Tsunami kontrol ormanlarında ciddi hasar oluşur.
c. Normal yapılar 3. derece hasar alır. Betonla güçlendirilmiş binaların bir kaçı 2. derece hasara maruz kalır.

X. Aşırı Yıkıcı. (8 m)
a. Genel panik.pek çok insan kaçar.
b. Pek çok büyük gemi sulara kapılarak parçalanır ya da binalara çarpar. Deniz dibindeki küçük kayalar karalara sürüklenirler. Araçlar ters dönerek savrulur.
c. Pek çok sıradan binada 4. Dereceden hasar meydana gelir. ,pek çok betonla güçlendirilmiş binada 3. Dereceden hasar gözlenir. Su bentleri yıkılır.

XI. Mahvedici. (16 m)
b. Cankurtaran halatların bağlantıları kesilir. Yangınlar çıkar . su geri çekilmeleri araçları ve objeleri savurur.Deniz dibindeki büyük kayarla karalara sürüklenirler
c. Pek çok sıradan binada 5. Dereceden hasar oluşur. Betonla güçlendirilmiş binalardan çoğu 4. Dereceden bir kısmı da 3. Dereceden hasar görür. 

XII. Tamamen Mahvedici. (32 m)
c. Normal binaların hepsi yıkılırken Betonla güçlendirilmiş binaların pek çoğunda 3. Dereceden hasar görülür.

3. Cetvellerin Karşılaştırılması

Abd’de kullanılan değiştirilmiş Mercalli; 1800’lerden ünümüz geliştirilen ve sıkça kullanılan şiddet cetvellerinden Rossi-Forel cetveli; Japonya’da kullanılan Omori şiddet cetveli ve Avrupa’da standart haline gelen Avrupa Makro sismik Cetveli karşılaştırılmaktadır. Diğer pek çok ülke bu 4 temel cetveli temel  olmakta ve gerek acil eylem planları gerekse de yapılaşmaları için bu cetvelleri kullanmaktadırlar. [8]

4.SONUÇ

Şiddet cetvelleri esas olarak yerleşim ve yapılaşma konularında yapılan planlamalarda önemlidirler.

Bu cetvellerden yararlanılarak eşşiddet (izoseist) haritaları oluşturulur. Özellikle ölçü cihazlarının henüz kullanıma başlanmadığı tarihi depremlerin günümüzde bilimsel olarak bir ölçüye kavuşturulması açısından önemlidirler. Günümüze dek pek çok düzeltme yapılmış ve ihtiyaca uygun farklılıklar göstermişlerdir.

Orjinal metin için tıklayın:https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxjYW5iYXlhdHxneDozMWUxZjEzMTRkZDM2YTRj&pli=1

Yazar: Can BAYAT
Kimdir: 2015 yılından bu yana EMD Enerji Merkezi Danışmanlık şirketine bağlı olarak çalışmaktadır. 2016 SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik Mühendisliği Yüksek Lisans mezunudur. Evli ve bir çocuk babasıdır.
| | canbayat [at] gmail |