24.09.2019

JEOFİZİK ÖLÇÜ TASARIMI

Jeofizik

Jeofizik Ölçüler Araziye Nasıl Bağlanır?

1. Çalışılacak alanın yeri 1/50.000 ve 1/25.000 haritalarla belirlenir.

2. O bölgenin jeolojisi hakkında bilgiler kütüphane çalışmasıyla belirlenir.

3. Bu bilgiler (litolojik) varsa jeofizik bilgilerle deneştirilir.

4. Ayrıntılı olarak çalışılacak arazinin 1/5.000 ve 1/25.000’lik topoğrafik haritaları elde edilir.

5. Araziye ilk gidişte en az uzunluğu 25 mm olan şerit metre, jeolog pusulası, ölçekli ip (100 m) ve ipin üzerinde 5 m-10m’de sarı ve kırmızı renkler kullanılarak işaretlemeler yapılır. Ayrıca varsa NİVO alınır. Altimetre ve çekiç de götürülür.

6. Alanın sınırları dolaşılarak belirlenir ve alanda Kuzey-Güney-Doğu-Batı yönler saptanır.

7. Alanın çeşitli yönlerden fotoğrafı çekilir.

8. Alanda egemen topografik eğim saptanır. Eşyükselti eğrilerinin koşut olarak ölçüm alınması tasarlanır.

9. Ölçü ipi kuzeyden, batıdan ya da kuzey batıdan başlamak üzere alanın güneydoğu ya da güneydoğu doğrultusunda olmak üzere serilir. Yapılacak araştırmanın türüne göre doğrultu aralıkları saptanır ve incelemenin ayrıntısına göre ölçü aralıkları (dx) belirlenir. Kuzeyden güneye doğru her doğrultuya bir ad verilir. (A, B, C, D) ve batıdan doğuya doğru artan bir biçimde her noktaya sayı verilir. (1, 2, 3, 4,..) ve bu sayılara denk gelen alan üzerindeki taşınmazlar işaretlenir. Üstten görünüşleri jeofizik ölçüm çizelgesi üzerine yerleştirilir. Taşınmazları ölçü çizelgesi üzerine düşürüldüğünde jeofizik ölçü noktaları yere bağlanmış olur (Görüntü 23).

10. Uzunluğu 35 cm, eni 2*2 cm bir ucu sivriltilmiş ve küt ucu sarı ya da mavi renkli yağlı boya ile boyanmış (ilk 5 cm’si) tahta ölçü kazıkları hazırlanır ve pastel kalem ya da boya fırçası ile üzerlerine ölçü noktaları yazılır.

11. Ölçü kazıklarının yanına nemlilik derinliğine kadar çukur kazılır ve içine su dökülerek hamur kıvamında çamur karılır. Bu işlem ölçü almadan bir gün önce yapılmalıdır. Eğe arazi kayalık ise kırmızı püskürtme boya alınır. Bu çizelge üzerine yüzlekler ya da jeofizik ölçü çizelgesi üzerine yersel birimlerin yüzlekleri, yüzeyleri ve türleri konulur. Her ölçü noktasına en az 10 cm olmak üzere kazıklar çakılır ve üzerlerine ölçü noktasının yüksekliği yazılır.

İşin en önemli noktası budur. Daha sonra alanın ölçeklenmesi ve ölçülerin yere bağlanması yapılır.

image-1

12. Ölçü noktalarının cetveli yapılır. Bu cetvel üzerine her ölçü noktasının denizden olan yüksekliği,

a) Yükselti harita kullanarak,

b) Altimetre kullanarak,

belirlenir.

13. Bütün bu ölçü noktaları yükselti harita üzerine düşürülür. Yükselti haritasının boyu çalışma alanına göre belirlenir. 1/100, 1/200, 1/500 orta ölçekli çalışmalarda 1/5.000 1/25.000, 1/50.000 ülkesel ölçekli çalışmalarda 1/100.000, 1/500.000, 1/1000.000 ölçekli haritalar kullanılır.

14. Ölçü noktasındaki yersel birimlerin türü yazılır.

15. Yapılan jeofizik değerlendirmenin sonucu, hem alan ölçek haritasına düşürülür hem de alana gidilerek, delgi kazı yapılacak noktaya 50*50 cm boyutunda beton dökülür ve bu betonun ortasına da demir kazık sokulur. Demir kazığın üstü beyaz boyayla boyanır ve üstüne delgi kuyusunun numarası yazılır (Görüntü 25).

Jeofizik Ölçü Alınırken Neler Bulunmalı?

1. Bulunduğunuz yerin adresi, telefon numarası işyerine bildirilir.

2. Alana gittiğimizde ve bittiğinde işyerine telefon edilir ve verilere ulaşılır.

3. Alana gidilirken ölçü karneleri, değerlendirme çizelgeleri, cetvel, gönye, hesap makinesi, bilgisayar ve değerlendirme programları alınır.

4. Hava koşullarına göre çizme, bot, şapka, hırka, eldiven alınır.

5. İşyeri çalışma alanı duyurusu ve işverenden alınan görevlendirme kağıdı ile birlikte en yakın karakola başvurularak bildirilir.

6. Çalıştırılan işçilerin korunçlarının olup olmadığı belirlenir.

7. Alana çıkmadan bir gün önce yiyecekler hazırlanır. İçme suyu, sağlık çantası hazırlanır. Yedek piller, akü, benzin, mazot, yağ, çizim kağıdı, milimetrik kağıt, dosya hazırlanır.

8. Alana gitmeden 3 gün önce ölçü için kullanılacak jeofizik aletler ile deneme ölçüsü yapılır. Aygıtların çalışıp çalışmadığına bakılır ve varsa yanılgılar giderilir.

9. Alana götürülecek tüm jeofizik düzenek düzenlenir ve envanter dökümü biçiminde yapılır. Aygıtların çalışıp çalışmadığına bakılır ve varsa yanılgılar giderilir.

10. Alana götürülecek tüm jeofizik düzenek düzenlenir ve envanter dökümü biçiminde yazılır. Bir eşlemi imzalı olarak işyerine bırakılır. Dönüşte sayım yapılarak Laboratuvar’a konur.

11. Ulaşım araçlarının tümü belirlenir. Varsa özel aracınızın ruhsat, sürücü kimliği, bakım süresi belirlenir, aracın eksiklikleri giderilir.

12. Elektrik ölçü alınırken fincanların en az bir gün önce elektrotları zımparayla temizlenip, porselen kaynatılarak gözenekleri açılarak bir sulu kabin içine konulur ve fincan başları birbirine bağlanır. (Telle yükün yoğunluğunu dengelemek için).

13. Telsiz ya da telefon bulundurulmalıdır.

14. Ölçü düzeneği için güvenlik ve korunç gereklidir.

15. Takım toplanır ve takıma orada ne yapılacağı anlatılır, iş tanıtılır ve deneme ölçüsü yapılır.

16. Telsiz, telefon kullanımı anlatılır, telsiz yok ise el-kol işareti anlatılır.

17. Güvenlik önlemleri alınır, makaranın ve elektrot başlarının yalıtılması gerekir. Uçların fişli olması gerekir.

18. Elektrik çarpmalarında ilk yardımda neler yapılı, anlatılır.

19. Kullanılan aygıt topraklanır.

20. Alana çıkmadan önce bütün aygıtlar korunçlanır.

21. Olası ise öğle yemeği aralığı verilmez, verilirse tuzsuz, acısız, baharatsız az ekmekli yemekler verilir.

22. Ölçülerin indirgenmesi ve ilk çizimi alanda yapılır.

23. Ölçülerin ilk değerlendirmesi alanda yapılır.

24. Yapılan işler, ölçülerin sayısı ve türü bir cetvel biçimine getirilir. İşverenin onayına sunulur.

25. Dönüşte aletlerin bakımı, temizliği yapılır. Eksikler giderilir, takım hazırlanır. (Ölçü alırken çizimler yapılmalıdır.)

26. Çizimlerin altına ölçü noktaları konulur ve bunlar alana bağlanır.

Jeofizik Ölçü Tasarım

Yazar: Can BAYAT
Kimdir: 2015 yılından bu yana EMD Enerji Merkezi Danışmanlık şirketine bağlı olarak çalışmaktadır. 2016 SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik Mühendisliği Yüksek Lisans mezunudur. Evli ve bir çocuk babasıdır.
| | canbayat [at] gmail |